Waarom is Open Museum nodig?
Structurele discriminatie zit overal in onze maatschappij en stopt niet aan de deuren van haar culturele instellingen, integendeel. De huidige pandemie maakte dit meer dan ooit duidelijk. Musea bewaren ons erfgoed en stellen het ter beschikking van de huidige en de volgende generaties. Dat spreekt voor zich. Wat niet zo vanzelfsprekend is, is welke verhalen aan bod komen en waarom bepaalde stemmen luider zijn dan andere.
Open Museum wil musea uitnodigen buiten hun gewone kaders te denken en inclusiever te worden. Zoals Anne Wetsi Mpoma zegt: “Onder het mom van een zeker universalisme wordt een hiërarchie naar voren geschoven die de westerse cultuur en daarbij behorende normen aan de top van de piramide plaatst.” Een herkalibratie is noodzakelijk. Brussel is de tweede meest kosmopolitische stad ter wereld en dat wil Open Museum via dialoog en actie ook in haar musea gereflecteerd zien.
Anne Wetsi Mpoma: Het ideale museum is een afspiegeling van de huidige maatschappij, niet in de reproductie van haar ongelijkheden, maar in haar vermogen om haar verschillende doelgroepen aan te spreken, het idee van “normaal” en “anders” te heroverwegen en mee te bouwen aan een samenleving die een stem geeft aan groepen die gewoonlijk worden gemarginaliseerd.
Er is zowel binnen als buiten de sector een sterke wens om te evolueren naar een culturele democratie, waarin musea het aandurven hun eigen perspectieven kritisch te onderzoeken en de dialoog aan te gaan met onze hedendaagse samenleving. Een evolutie naar musea die niet langer elitaire kennistempels zijn, maar eerder polyfone publieke ruimtes. Musea als safe spaces waar iedereen zich, ongeacht hun gender, huidskleur, etniciteit, beperking, seksuele oriëntatie, religie, sociaaleconomische status, opleidingsniveau of leeftijd, welkom voelt. Jessica Gysel heeft het liever over safer spaces: “Het is een proces waar we met z’n allen aan moeten werken. Het gaat veel verder dan mensen welkom heten en vriendelijk behandelen als ze binnenkomen, het is een structureel probleem dat op veel niveaus in de musea leeft: van de raad van bestuur, de curatoren, de programmering en de verhalen die (niet) verteld worden.”
In dit proces staat het Open Talentenhuis Zinnema al heel ver. Ze zijn uitgegroeid tot een plek waar Brusselaars met de meest uiteenlopende levensverhalen met gemak binnen- en buitenlopen, een plek waar uitwisseling centraal staat. Open Museum is er dan ook van overtuigd dat de museumsector, hoewel die uiteraard zijn rol als erfgoedbewaarder blijft behouden, heel veel kan bijleren van hun cultuurcollega’s op vlak van inclusie- en diversiteitsstrategieën.
Wat gebeurt tijdens de studiedag?
Hoe doe je dat echter, musea inclusiever maken? Op 9 maart biedt Open Museum een platform aan verschillende spreeksters uit binnen- en buitenland.
- Grace Ndiritu herinnert ons met haar meditatieve performance “Healing The Museum” dat een museumbezoek niet enkel een intellectuele ervaring is, maar ook een fysieke en emotionele. Ze toont aan dat niet-rationele, empathische methodologieën ons kunnen helpen beter naar elkaar te luisteren, zeker in moeilijke debatten als deze.
- Pascale Obolo en Anne Wetsi Mpoma zoomen in op museumcollecties die een overwegend mannelijke en westerse blik werpen op onze geschiedenis. Hoe doe je dat, collecties “vervrouwelijken” en dekoloniseren?
- Claire Mead kijkt dan weer door een queer bril naar bestaande archieven en collecties. Hoe vertegenwoordig je en werk je samen met LGBTQI+-gemeenschappen in al hun diversiteit, welke kansen en obstakels zijn er?
- Maart is ook Black History Month in België. Co-organisator Aminata Ndow en Brussels coordinator Olga Briard komen het project Black Archives toelichten: wat is de Zwarte ervaring in België, hoe kunnen hierrond nieuwe archieven gecreëerd worden en hoe kunnen de bestaande archieven doorheen een verschillende lens bekeken worden?
- In de namiddag richten we ons naar Nederland, waar een algemene “code diversiteit en inclusie” al langer sectorwijd gedragen wordt:
- Aspha Bijnaar komt er Musea bekennen kleur voorstellen: een platform waar musea diepgaand met elkaar in gesprek gaan over de vraag hoe ze gezamenlijk diversiteit en inclusie duurzaam kunnen verenigen in hun DNA. Een inspirerend voorbeeld voor Open Museum!
- Emotienetwerken met Hester Dibbits toont aan dat erfgoed geen vast, maar een fluctuerend iets is. Door ruimte te bewaren voor emotie bij gesprekken rond (problematisch) erfgoed, helpt emotienetwerken ons zo’n gesprekken beter te navigeren. Een belangrijke start voor de reflectiesessies die doorheen 2021 zullen volgen.
Schepen van Cultuur, Toerisme, Grote Evenementen en Gemeentelijk Materiaal Delphine Houba, zal ook een kleine speech geven aan het begin van de studiedag.
En erna?
Begin februari lanceerde Open Museum een oproep voor een denktank. Niet minder dan 150 mensen stelden zich kandidaat. Mensen die op persoonlijk of professioneel niveau strijden tegen structurele discriminatie in onze maatschappij en samen met de musea willen nadenken over hun diversiteitsbeleid. Uit de 150 kandidaten koos een jury er uiteindelijk zes, die op 9 maart bekend gemaakt zullen worden. Doorheen 2021 zullen de musea met deze externe experts samen schrijven aan een inclusiecharter rond hun personeelsbeleid, programmatie, publiekswerking, partnerships en algemene toegankelijkheid. Aanbevelingen die de Brusselse musea vervolgens aan hun eigen context kunnen aanpassen.
Naast deze co-reflectiesessies, wil Open Museum vooral een transparant platform worden, een platform waaruit niet enkel musea uit Brussel en daarbuiten inspiratie putten, maar waar het publiek en de talrijke sociale verenigingen in Brussel hun noden en wensen kunnen communiceren naar musea toe. Open Museum is er om museumkaders open te trekken en bruggen te bouwen. Een verder bewijs van het essentiële karakter van cultuur. Alle vragen en suggesties zijn welkom op www.openmuseum.brussels
Open Museum is mogelijk gemaakt dankzij de steun van: VGC, Fédération Wallonie-Bruxelles, equal.brussels, de Stad Brussel (dienst cultuur en dienst gelijke kansen), COCOF en Actiris.
PRAKTISCHE INFORMATIE
[email protected] voor alle vragen en suggesties
Studiedag dinsdag 9 maart 2021
- 09:00 > 15:30 (met pauzes)
- € 30 (algemene prijs) / € 10 (studententarief)
- De studiedag zal plaatsvinden via een beveiligd online platform via Vimeo. Deelnemers krijgen een dag voor de conferentie een persoonlijke toegangscode.
- De studiedag is bedoeld voor museum- en cultuurprofessionelen, studenten en nieuwsgierigen.
- De presentaties zullen in het Nederlands, Frans en Engels zijn, met ondertitels en/of directe vertaling wanneer mogelijk. Deelnemers ontvangen achteraf ook een uitgeschreven samenvatting van het evenement. Vragen? Specifieke noden? Boven je budget? Stuur een mailtje naar [email protected]
