Hieronder volgt een korte introductie van de onderwerpen die op de studiedag werden besproken.
Open Museum – Inleiding door Gladys Vercammen-Grandjean
Wat is Open Museum? Wat zijn de plannen voor 2021?
Open Museum – Voorwoord door co-curatoren Anne Wetsi Mpoma en Jessica Gysel
Wat te verwachten vandaag. Het concept van safe space. De kritische vragen die we moeten stellen.
Healing the Museum – Een meditatieve performance door Grace Ndiritu
Grace nodigt ons uit om in de juiste gemoedstoestand te geraken om de soms heikele onderwerpen van vandaag beter te omarmen. In 2012 ging Ndiritu in een aantal alternatieve rurale gemeenschappen wonen, waar ze een lopend onderzoek naar niet-rationele methodologieën, nomadische New Age-levensstijlen en sjamanisme uitbreidde. Dit onderzoek ontwikkelde zich tot een oeuvre getiteld Healing the Museum, dat de «heiligheid» van kunstruimtes opnieuw wil activeren en een betekenisvolle relatie tussen musea en hun publiek wil herstellen.
Collecties heruitvinden: Hoe vervrouwelijk en dekoloniseer je een museumcollectie? – Gesprek tussen Anne Wetsi Mpoma en Pascale Obolo
Een discussie over hoe een collectie te vervrouwelijken en tegenverhalen te produceren op basis van de professionele ervaringen van dekoloniale denksters en activistes Pascale Obolo (Afrikadaa Review, Museum On/Off – Musée ont l’eux) en Anne Wetsi Mpoma (Wetsi Art Gallery, Essay Décoloniser les arts et la culture en contexte postcolonial in Being Imposed Upon). De twee spreeksters zullen ook het tentoonstellingsproject Through her (true her) presenteren, dat deze vragen over de relatie tussen musea en kunstenaars en publiek van kleur tracht te beantwoorden.
Praktijken heruitvinden: Queering the museum door Claire Mead
Wat bedoelen we met “queer practices” binnen een museum en archieven? Hoe vertegenwoordig je en werk je met verschillende LGBTQI+ gemeenschappen? Hoe kunnen we de manier waarop we deze verhalen en identiteiten delen heruitvinden en op deze manier feministische, lesbische en trans-stemmen naar voren brengen die vaak door culturele instellingen worden vergeten? Claire Mead presenteert haar ervaringen en de nog te overwinnen obstakels als queer curator en activist.
Archieven heruitvinden: Belgian Black Archives door Aminata Ndow & Olga Briard (Black History Month Belgium)
In 2021 staat Black History Month Belgium in het teken van het archiveren en documenteren van het verleden en het heden van Zwarte mensen in België. Het doel is om te werken naar de oprichting van een — door de Zwarte gemeenschap aangestuurd en gecontroleerd — archief dat documentaire, audiovisuele, digitale, materiële en artistieke werken met betrekking tot de Zwarte diaspora in België zal verzamelen. Hun missie is om actief materialen aan te bieden die de Zwarte ervaring in België uitdrukken en vertegenwoordigen, zowel in het heden als in het verleden, vanuit het Zwarte perspectief.
Het ultieme doel is om een vollediger begrip te krijgen van de Zwarte ervaring in heel België via primaire bronnen en om informatie te bieden die de constructie van persoonlijke en gemeenschappelijke identiteit en het sociale leven en gedeelde herinneringen van Zwarte gemeenschappen in België ondersteunt.
Black History Month ziet de maand maart als een laboratorium voor hoe zo’n Belgische Black Archives eruit zou kunnen zien. Door zowel na te denken over nieuwe manieren van archiveren als te duiken in de reeds bestaande archieven. Archieven die vaak binnen een wit, eurocentrisch kader zijn ontstaan en er bijzonder baat bij zouden hebben door een Zwarte lens bekeken te worden.
Structuren heruitvinden: Inclusie in museum-DNA door Aspha Bijnaar (Musea Bekennen Kleur, Nederland)
In maart 2020 startte de samenwerking Musea Bekennen Kleur tijdens de opening van de tentoonstelling Zwart in Rembrandts tijd in de Zuiderkerk in Amsterdam. Met Musea Bekennen Kleur ontstaat in de museale wereld voor het eerst een platform waar musea diepgaand met elkaar in gesprek gaan over de vraag hoe we gezamenlijk diversiteit en inclusie gaan waarmaken. Het doel is om musea duurzaam te verenigen in hun streven om diversiteit en inclusie daadwerkelijk te verankeren in het DNA van de verschillende organisaties. Dit wordt toegespitst op de vier p’s: Programma, Publiek, Personeel, Partners, met ruimte voor kennisuitwisseling en (zelf)reflectie. Binnen Musea Bekennen Kleur willen deze deelnemende musea samen hun inspanningen versterken en zo bijdragen aan een inclusieve wereld.
Erfgoed heruitvinden: Emotienetwerken – Hester Dibbits (Reinwardt Academie Heritage Lab, Nederland)
Emotienetwerken is een gespreks- of onderhandelingsmethode gericht op inzicht in anderen en alternatieve zienswijzen – en niet op een gezamenlijk gedeelde conclusie of een compromis. Emotienetwerken is ontstaan in de praktijk van erfgoedwerk: als erfgoed vertelt wie we zijn en willen zijn, moet iedereen in de betekenisgeving en de keuze daarvan een stem hebben.
Emotienetwerken rond erfgoeditems leidt tot erfgoedwijsheid. Dit is het inzicht dat de betekenis die we hechten aan objecten (materieel of immaterieel) veranderlijk is en meervoudig. Erfgoedwijsheid omvat de erkenning dat erfgoed geen gegeven is, maar een keuze. Die keuze is het tijdelijke resultaat van onderhandeling, van een gesprek waaraan idealiter iedereen kan meedoen. Emotienetwerken en erfgoedwijsheid zijn competenties die in actuele kwesties van identiteit en identificatie van pas komen. Zij werken tegen verbubbeling en voor verbinding.